Średnicówka – rodzaje, pomiary i zasady działania

Rozwój przemysłu i nowoczesnych technologii pozwala na tworzenie coraz bardziej zaawansowanych narzędzi pomiarowych o rosnącej dokładności działania. Jednym z popularnych przyrządów wykorzystywanych do mierzenia otworów jest średnicówka, której dokładnie się przyjrzymy. Zapraszamy do lektury tekstu, w którym opisujemy, do czego ona służy, jak działa, w jaki sposób uzyskać wiarygodny odczyt i jak jej używać.

Czym jest i do czego służy średnicówka?

Głównym zadaniem tego urządzenia jest wskazywanie wymiarów wewnętrznych obiektów. Na podstawie samej nazwy można wywnioskować, że stosuje się je do mierzenia średnic i otworów w różnego rodzaju przedmiotach, np. w rurach, przewodach, tulejach, tłokach, pierścieniach i innych elementach o okrągłym przekroju. Wysoka dokładność działania średnicówek pozwala na precyzyjny odczyt, jednak należy wiedzieć, do czego dokładnie służy i jak jej używać.

Kiedy i dlaczego mierzenie otworów jest ważne? To istotny aspekt wówczas, gdy dany element jest używany w konstrukcji maszyn czy urządzeń wymagających najwyższej precyzji działania. W takiej sytuacji nawet niewielkie odchylenia kształtów pojedynczych podzespołów mogą prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu całego układu. Warto zminimalizować to ryzyko poprzez zastosowanie średnicówki, która służy do wychwytywania nierówności w otworach. Odczyt wyników pozwala więc odrzucić lub zaakceptować dany element w procesie produkcyjnym. Jak używać tego sprzętu i mierzyć za jego pomocą?

Rodzaje średnicówki

Aby zrozumieć działanie i przeznaczenie tego urządzenia, warto najpierw omówić jego rodzaje. Istnieją 4 typy tego narzędzia:

• mikrometryczne,
• czujnikowe,
• nastawne teleskopowe,
• taśmowe.

Omówmy pokrótce każdy z nich.

Mikrometryczne

Do czego służy średnicówka mikrometryczna? Za jej pomocą można mierzyć wymiary w lokalizacjach znajdujących się w pewnej odległości od krawędzi otworu. Jeśli dane urządzenie okaże się zbyt krótkie, można dodatkowo używać specjalnego przedłużacza zwiększającego zasięg. Mierzenie za pomocą średnicówek mikrometrycznych odbywa się w sposób bardzo podobny do obsługi mikrometru. Występują one w trzech wersjach – jako:

• szczękowe,
• dwupunktowe,
• trójpunktowe.

Warianty szczękowe są przeznaczone do pomiarów w zakresie 5-30 mm i 30-55 mm, podczas gdy mikrometrycznych średnicówek dwupunktowych, które są wyposażone w dwa punkty pomiarowe, używa się w przypadku mierzenia otworów o średnicy ok. 40-200 mm. Za najdokładniejsze w działaniu uchodzą przyrządy zaliczane do kategorii trójpunktowych, które wykorzystuje się, aby mierzyć wymiary wewnętrzne zagłębień w przedziale ok. 4-150 mm.

Jak używać modeli mikrometrycznych? Aby uzyskać wynik, należy sięgnąć po właściwą końcówkę, po czym ustawić jej wymiar na trochę niższą wartość niż średnica analizowanego otworu, a następnie umieścić w nim tak, żeby pozostawała prostopadle ustawiona do osi zagłębienia. Wynik znajduje się na podziałce. Precyzja działania użytkownika jest ważna, aby móc mierzyć w sposób profesjonalny i traktować uzyskany odczyt jako wiarygodny oraz rzetelnie oddający rzeczywistość.

Czujnikowe

Innego rodzaju średnicówka – czujnikowa – jest wyposażona w elektroniczny albo zegarowy miernik, na którym widoczne są rezultaty pomiaru. Do prawidłowej pracy tego typu urządzeń potrzebne jest odpowiednio przeprowadzone wzorcowanie. Co ważne, nie dokonują one bezpośrednich obliczeń wymiarów, lecz określają odchylenie powierzchni względem ustalonych wzorów. Właśnie dlatego konieczne staje się użycie pierścieni oraz płytek wzorcowych i skalibrowanie przyrządu.

Teleskopowe

Z kolei modele nastawne teleskopowe pod względem formy zazwyczaj przypominają literę „T”. Na ich uchwycie znajdują dwa rozsuwane elementy, które odpowiadają za mierzenie otworów. Odczyt wyniku jest możliwy, gdy zetkną się one z krawędziami przedmiotu, w którym zostały umieszczone – wówczas należy je zablokować i wyciągnąć z zagłębienia, aby sprawdzić uzyskane rezultaty.

Taśmowe

A w jaki sposób używać średnicówki taśmowej? Do czego ona służy? Podobnie jak dwa poprzednie rodzaje tego urządzenia, pozwala mierzyć średnicę wewnętrznego rozmaitych przedmiotów, jednak zasada jej działania jest nieco inna. Z uwagi na swoją elastyczność modele przypominające właśnie taśmę czy też pasek do spodni są wykorzystywane do mierzenia również obwodu. Wystarczy je odpowiednio ustawić w zagłębieniu, aby przeprowadzić odczyt.

Jak wybrać średnicówkę?

Poszukując odpowiedniej średnicówki, należy brać pod uwagę przede wszystkim jej przeznaczenie. Do najprostszych, warsztatowych i domowych zastosowań wystarczą podstawowe modele mikrometryczne albo taśmowe, podczas gdy w przypadku bardziej zaawansowanej, np. przemysłowej eksploatacji wykorzystuje się też trójpunktowe i czujnikowe. Aby używać przyrządu i mierzyć w trudnych warunkach, np. w wilgotnym otoczeniu, powinno się zwrócić uwagę także na solidność i materiał wykonania danego modelu. Odporność na korozję i trwałość mechaniczną powinny być kluczowe w tym przypadku. Niezależnie od tego, do czego będzie służyło urządzenie, warto inwestować w wysokiej jakości artykuły od sprawdzonych producentów.